Από την ανάλυση των καταγγελιών που υποβάλλονται στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Κρήτης ομαδοποιήθηκαν τα είδη της περιβαλλοντικής παραβατικότητας, η οποία καταγράφηκε στο Νομό Ηρακλείου κατά την τελευταία δεκαετία. Γίνεται προσπάθεια να κατανοηθούν τα αίτια της περιβαλλοντικής παραβατικότητας, με σκοπό την βελτίωση των περιβαλλοντικών ελέγχων.

Μεγάλο μέρος των καταγγελλόμενων περιστατικών αφορούν οχλήσεις εντός του αστικού περιβάλλοντος. Το φυ­σικό περιβάλλον υφίσταται ζημίες κυρίως από την ανεξέλεγκτη διάθεση στερεών και υγρών αποβλήτων, ενώ δεν σπανίζουν οι περιπτώσεις καταπάτησης ρεμάτων και οι παράνομες εξορύξεις αδρανών υλικών.

Ρυπαίνοντες και παραβάτες της περιβαλλοντικής νομοθεσίας εν γένει είναι επιχειρήσεις και των τριών τομέων οικονομικής δραστηριότητας (αγροτικές και μεταποιητικές δραστηριότητες, τουρισμός και παροχή υπηρεσιών), πολίτες, καθώς και φορείς του Δημοσίου.

Οι αιτίες της περιβαλλοντικής παραβατικότητας, ποικίλουν από την έλλειψη περιβαλλοντικής παιδείας των πολι­τών, το έλλειμμα περιβαλλοντικών δομών και υποδομών, τη μη εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων, τις μακροχρόνιες διαδικασίες ολοκλήρωσης των ελέγχων, την ασαφή και σε ορισμένες περι­πτώσεις ελλιπή περιβαλλοντική νομοθεσία, την περιορισμένη πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία, κ.ά.

Εκτός από την επιβολή διοικητικών κυρώσεων για παράβαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, σημαντικό είναι να αποκαθίσταται κατά το δυνατόν το φυσικό περιβάλλον, κάτι το οποίο δεν συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις. Επί­σης, σε πολλές περιπτώσεις είναι αδύνατος ο προσδιορισμός του ρυπαίνοντος, συνεπώς και ο καταλογισμός των ευθυνών. Σε κάθε περίπτωση, η Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού δεν περιορίζεται σε «στείρα» επιβολή κυρώσεων, αλλά ενημερώνει και κατευθύνει κάθε ενδιαφερόμενο, ώστε να μην επαναλάβει παρόμοιες παράνομες και επιζήμιες για το περιβάλλον πράξεις, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο, στη διαμόρφωση της πε­ριβαλλοντικής συνείδησης των πολιτών και των ελεγχόμενων φορέων.