Μετά την επιτυχή διαπραγμάτευση της ελληνικής Προεδρίας το 2003, ψηφίστηκε η οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη κατ΄ εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει». Η οδηγία 2004/35/ΕΕ τέθηκε σε εφαρμογή την 1 Μαΐου 2007. Στη χώρα μας η οδηγία εναρμονίστηκε με το Π.Δ. 148/2009 και η αρμόδια αρχή σε εθνικό επίπεδο, το Συντο­νιστικό Γραφείο Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών (ΣΥΓΑΠΕΖ) ξεκίνησε να λειτουργεί στα μέσα του 2011.

Η διαπίστωση της περιβαλλοντικής ζημίας στα νερά, τα εδάφη και τα προστατευόμενα είδη και τους οικοτόπους, ο καταλογισμός της ευθύνης στον υπεύθυνο φορέα εκμετάλλευσης και ο καθορισμός μέτρων πρόληψης και αποκα­τάστασης αποτελούν τα κύρια στάδια που η αρμόδια αρχή θα πρέπει να ακολουθεί σε κάθε περίπτωση πρόκλησης ζημίας ή κινδύνου πρόκλησης ζημίας. Το ΣΥΓΑΠΕΖ αναλαμβάνει τις υποθέσεις εθνικής σημασίας, και παρακολου­θεί την εξέλιξη των υποθέσεων που χειρίζονται οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της χώρας μέσω των Περιφερεια­κών Επιτροπών Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικής Ζημίας. Μέχρι στιγμής στη χώρα μας έχουν τεθεί σε καθεστώς περιβαλλοντικής ευθύνης περίπου εκατό υποθέσεις και σε μικρό αριθμό υποθέσεων έχουν ολοκληρωθεί τα μέτρα πρόληψης ή/και αποκατάστασης. Μια σειρά παραγόντων μειώνουν την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής στη χώρα μας όπως η έλλειψη περιβαλλοντικών δεδομένων και η ελλιπής ενημέρωση ενώ και η οικονομική κρίση έχει επιτελέσει σε σημαντικό βαθμό στην μειωμένη ανταπόκριση των υπεύθυνων φορέων εκμετάλλευσης μεταξύ άλ­λων λόγω παύσης λειτουργίας ή πτώχευσης. Από την άλλη πλευρά η χρήση χρηματοοικονομικής ασφάλειας, ένας θεσμός που εφαρμόζεται στα περισσότερα ΚΜ με επιτυχία, στη χώρα μας περιορίζεται μόνο στον τομέα διαχείρι­σης επικινδύνων αποβλήτων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μετά από μια περίπου δεκαετία εφαρμογής, έθεσε υπό αξιολόγηση την εφαρμογή της οδη­γίας μέσω της διαδικασίας REFIT (Regulatory Fitness and Performance), μια διαδικασία που έχει ως στόχο να γίνει η νομοθεσία απλούστερη και λιγότερο δαπανηρή σε επίπεδο Ε.Ε. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκι­νήσει τη διαδικασία επεξεργασίας προτάσεων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της οδηγίας 2004/35/ΕΕ και τη κατά το δυνατόν εναρμόνιση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής ευθύνης στα ΚΜ, τη βελτίωση της γνώσης, και την προώθηση της χρηματοοικονομικής ασφάλειας.

Η περιβαλλοντική ευθύνη αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό εργαλείο που συμπληρώνει τους στόχους των οδηγι­ών 2000/60/ΕΕ, 79/409/ΕΟΚ, 92/43/ΕΕ για την προστασία και την διαχείριση, με την πρόβλεψη αποκατάστασης του περιβάλλοντος στην πρότερη κατάσταση (πριν να επέλθει η ζημία) και ενεργοποιεί ουσιαστικά το άρθρο 29 περί αστικής ευθύνης του Ν.1650/1986.