Τα Παρατηρητήρια Περιβαλλοντικού Δικαίου Ανατολικής και Δυτικής Κρήτης συμπλήρωσαν έναν χρόνο λειτουργίας. Μετά την αρχική έρευνα (2016) και την έρευνα αναφοράς (2017) διεξήγαγαν ήδη τις επαναληπτικές επισκέψεις σε δικαστικές και προανακριτικές αρχές του νησιού και διοικητικούς φορείς αδειοδότησης.

Ταυτόχρονα παρακολουθούν την εξέλιξη της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, καταγράφουν και αναρτούν περιβαλλοντικά εγκλήματα που έχουν τελεσιδικήσει στον γεωπληροφορικό χάρτη του έργου.

Στο διάστημα 10/2017- 02/2018 διεξήχθησαν επτά επιτόπιες επισκέψεις και ερευνήθηκαν τα αρχεία δεκαεννέα υπηρεσιών στην Ανατολική Κρήτη. Δύο υπηρεσίες διαθέτουν ηλεκτρονικό μητρώο παραβάσεων. Καμία υπηρεσία δεν είχε τη δυνατότητα να προσκομίσει αριθμούς Δικογραφίας ή να ενημερώσει σχετικά με την πορεία των υποθέσεών της. Έξι υπηρεσίες είχαν πλήρη σύγχυση περί των αρμοδιοτήτων δίωξης. Τρεις υπηρεσίες αγνοούν το Δίκτυο Natura 2000. Τρεις υπηρεσίες γνώριζαν καλά το Δίκτυο NATURA 2000. Συνολικά δηλώθηκε ότι υπάρχει αδυναμία εκτέλεσης ελέγχων. Μόνο μία υπηρεσία διεξάγει εβδομαδιαίους ελέγχους στην περιοχή αρμοδιότητάς της.

Την Τρίτη 16 Ιανουαρίου 18 διεξήχθη συνάντηση στην Περιφέρεια Κρήτης – Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού. Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η καταγραφή του περιβαλλοντικού εγκλήματος και το σύστημα αρχειοθέτησης της υπηρεσίας. Από πλευράς προγράμματος έγινε η πρόταση συνδρομής για τη σύσταση, ψηφιοποίηση και καλύτερη διαχείριση του χειρόγραφου αρχείου. Από πλευράς υπηρεσίας επισημάνθηκε η έλλειψη πόρων, προσωπικού και εξοπλισμού. Σημειώθηκε ότι η Υπηρεσία ήταν από τις πρώτες που ανταποκρίθηκαν σε επίπεδο Ανατολικής Κρήτης αποστέλλοντας στοιχεία περιβαλλοντικής εγκληματικότητας στο πρόγραμμα Themis. Εντούτοις, οι ανάγκες της υπηρεσίας στο σύστημα μηχανοργάνωσης και κοινής αρχειοθέτησης παραμένουν σημαντικές. Η κατάσταση δεν προβλέπεται να βελτιωθεί αν δεν προγραμματιστεί εσωτερικά η οργανωτική και υλικοτεχνική υποστήριξη των υπηρεσιακών ελέγχων.

Την Παρασκευή 23 Φεβρουαρίου 2018 διεξήχθη συνάντηση στο τμήμα Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης, αρμόδιο για τη λειτουργία της Περιφερειακής Επιτροπής Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών (ΠΕΑΠΖ).

Τα κύρια θέματα που θίχτηκαν κατά τη διάρκεια της συζήτησης αυτής αφορούσαν σε διαδικαστικά θέματα της ΠΕΑΠΖ (απόφαση σύστασης, οργανόγραμμα, συνεδριάσεις κ.λπ.) και ουσιαστικά υπηρεσιακά όπως η διενέργεια ελέγχων, η επιβολή προστίμων και η τήρηση μητρώου.

Από πλευράς της υπηρεσίας επισημάνθηκε η αλληλοκάλυψη αρμοδιοτήτων, καθώς υπάρχουν τρεις φορείς περιβαλλοντικού σχεδιασμού στην ΠΕ Ηρακλείου και η ανάγκη συγκέντρωσης της αρμοδιότητας του ελέγχου. Από πλευράς προγράμματος επισημάνθηκε η έλλειψη των προβλεπομένων αρχείων του Π.Δ. 148/2009 (ελεγχόμενων φορέων, αδειών, καταγγελιών, παραβατικότητας, κυρώσεων). Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου LIFE Natura Themis (2015 έως σήμερα) δεν έχει επιβληθεί κανένα διοικητικό πρόστιμο.

Ένα κοινό συμπέρασμα ήταν ο περιβαλλοντικός έλεγχος να ασκείται από την καθ’ ύλη αρμόδια για την πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος Αστυνομία. Ακόμη και σε αυτή την περίπτωση όμως ο εξοπλισμός, η κατάρτιση και η ειδική στελέχωση του τμήματος θα ήταν αποφασιστικής σημασίας.