Η δημιουργία της «Κρητικής Ομάδας Σκύλων Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων» είναι γεγονός και σημείωσε ήδη την πρώτη της μεγάλη επιτυχία, την Παρασκευή 24 Ιουνίου 2016.

Σε αυτοψία που πραγματοποίησαν την προηγούμενη Παρασκευή τα δύο εκπαιδευμένα σκυλιά, Ντάικα και Καρίνα, μαζί με τους χειριστές-Ομοσπονδιακούς Θηροφύλακες της Α’ Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Κρήτης και Δωδεκανήσου, με την επίβλεψη του εκπαιδευτή των σκυλιών κ. Jesus Lopez στο Κουρτέσι Πινακιανού, Οροπεδίου Λασιθίου, εντόπισαν αρχικά ένα νεκρό αρπακτικό νυκτόβιο πουλί, 2 θηλιές και 2 δόκανα σε καλλιεργημένη έκταση.

Ο εκπαιδευτής των σκύλων κ. Lopez έχοντας εμπειρία από προηγούμενες αυτοψίες που είχε πραγματοποιήσει στην Κρήτη το 2011 και το 2012, ζήτησε από την ομάδα τη συνέχιση της έρευνας, η οποία οδήγησε τελικά στον εντοπισμό κι άλλων θηλιών και δοκάνων, καθώς επίσης σε διάσπαρτα δηλητηριασμένα δολώματα σε παρακείμενο χωράφι και παράνομα γεωργικά φάρμακα στην αποθήκη του αγροκτήματος, ο ιδιοκτήτης του οποίου προσπάθησε να διαφύγει τη σύλληψη.

Την ομάδα συνόδευε και υπάλληλος της Δ/νσης Δασών Αγίου Νικολάου, ο οποίος προχώρησε στη σύλληψη τον ιδιοκτήτη του ακινήτου και τον οδήγησε για κατάθεση ενώπιον του ανακριτή. Στη συνέχεια αφέθηκε προσωρινά ελεύθερος. Σχηματίζεται δικογραφία και επίκειται παραπομπή. Όλα τα ευρήματα κατασχέθηκαν ως πειστήρια.

Του συγκεκριμένου περιστατικού είχε προηγηθεί άλλος ένας εντοπισμός δηλητηριασμένων δολωμάτων στην περιοχή Μέσης Βιάννου την Τρίτη 21 Ιουνίου 2016. Η ομάδα κατέθεσε μήνυση στο Δασονομείο Καστελλίου ενώ τα ευρήματα θα σταλούν για τη διενέργεια τοξικολογικών εξετάσεων στο Κέντρο Κτηνιατρικών Ιδρυμάτων Αθηνών.

Η δημιουργία μίας Ομάδας Σκύλων Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων για την Κρήτη, προέκυψε ως ανάγκη, τόσο λόγω της έκτασης του φαινομένου της παράνομης δηλητηρίασης, πρωτογενούς και δευτερογενούς, άγριων ζώων όσο έπειτα από την επιτυχή εμφάνιση αντίστοιχης Ευρωπαϊκής Ομάδας (ECT) στην Κρήτη το 2011 και το 2012, στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμματος LIFE09 NAT/ES/000533 «Καινοτόμες Δράσεις για την Αντιμετώπιση της Παράνομης Χρήσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων σε Μεσογειακές Πιλοτικές Περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης», το οποίο έληξε τον Οκτώβριο του 2014.

Σε επαφές και συζητήσεις που είχε διενεργήσει το Πανεπιστήμιο Κρήτης – Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης τόσο με τη Δ/νση Δασών της Περιφέρειας Κρήτης όσο και με εκπροσώπους της Α’ Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Κρήτης και Δωδεκανήσου (ΑΚΟΚΔ) και των Κυνηγετικών Συλλόγων-μελών του Ευρωπαϊκού Δικτύου Κυνηγετικών Συλλόγων και Κυνηγών της Κρήτης, είχε εκφραστεί έντονο το ενδιαφέρον να υποστηριχθεί η δημιουργία μιας αντίστοιχης εκπαιδευμένης ομάδας σκύλων που θα επιχειρεί στην Κρήτη. Η ΑΚΟΚΔ αποδέχτηκε ν’ αναλάβει την ευθύνη λειτουργίας μιας ομάδας σκύλων, εντάσσοντας την στα πλαίσια της Ομοσπονδιακής Θηροφυλακής και διαθέτοντας 2 Ομοσπονδιακούς Θηροφύλακες ως χειριστές καθώς και τα αντίστοιχα οχήματα για τη μετακίνηση της ομάδας.

Τον Οκτώβριο του 2015, το Πανεπιστήμιο Κρήτης-Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, προχώρησε στην αγορά δύο σκύλων, οι οποίοι ξεκίνησαν την προετοιμασία τους άμεσα. Η αγορά των σκύλων και η εκπαίδευση της ομάδας χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη, στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου «Καινοτόμες Δράσεις Ενάντια στα Δηλητηριασμένα Δολώματα - Πρόγραμμα After-LIFE». Τα σκυλιά έφτασαν στο Ηράκλειο την Πέμπτη 16 Ιουνίου 2016 μαζί με τον εκπαιδευτή τους Jesus Lopez και κα Beatriz Carcamo που εκτελεί χρέη διερμηνέως και από τις 17 Ιουνίου 2016, μαζί με τους εκπαιδεύονται μαζί με τους χειριστές τους κ.κ. Γιάννη Γρηγοράκη και Σπύρο Νηστικάκη, Ομοσπονδιακοί Θηροφύλακες που ανήκουν στο δυναμικό της Α΄ Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Κρήτης Δωδεκανήσου, στελεχώνουν πλέον την Κρητική Ομάδα Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων.

Οι δύο ειδικά εκπαιδευμένοι σκύλοι που στελεχώνουν την ΚΟΣ, η Ντάικα και η Καρίνα, είναι γερμανικοί ποιμενικοί ηλικίας 18 μηνών. Το πρώτο μέρος της εκπαίδευσής τους πραγματοποιήθηκε στην Ανδαλουσία (Ισπανία), από το Ειδικό Κέντρο Εκπαίδευσης “Perros contra el Veneno” με έδρα την Ισπανία (Glorieta de la Cruz No. 11, ES-23560 – Huelma, Spain). Πρόκειται για ειδική πρότυπη μονάδα εκπαίδευσης σκύλων εργασίας, η οποία δραστηριοποιείται από 25ετίας στο χώρο και θεωρείται αυθεντία στο αντικείμενο πανευρωπαϊκά, έχοντας εκπαιδεύσει περισσότερες από 10 ομάδες ανίχνευσης δηλητηριασμένων δολωμάτων σε Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα και αλλού.

To Ειδικό Κέντρο Εκπαίδευσης “Perros contra el Veneno” ξεκίνησε τη δραστηριότητά του το 1993 εκπαιδεύοντας σκύλους στην ανεύρεση παράνομων εκρηκτικών υλών με τη μέθοδο “DE Jelova”, η οποία είναι αναγνωρισμένη από τη Διεθνή Κυνολογική Ομοσπονδία (Federation Cynologique Internationale-FCI) με κωδικό αδείας 128/93. Το 2003 το Κέντρο “Perros contra el Veneno” προχώρησε στην προετοιμασία ομάδας σκύλων διάσωσης, με τη μέθοδο Chest, ενώ τον Απρίλιο του 2004 εκπαίδευσε τις πρώτες ομάδες σκύλων ανίχνευσης δηλητηρίων και δηλητηριασμένων δολωμάτων, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο ARCON (http://www.metodoarcon.org/attachments/article/6/SynthesisArconMethod.pdf), από τις πλέον αποτελεσματικές διεθνώς.

Η εκπαίδευση πραγματοποιείται υπό τον συντονισμό του Πανεπιστημίου Κρήτης – Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης σε συνεργασία με τον εκπαιδευτή κ. Lopez και θα διαρκέσει έως τις 20 Ιουλίου 2016 και την Α’ Κυνηγετική Ομοσπονδία Κρήτης και Δωδεκανήσου, με διπλά πρακτικά μαθήματα (περιπολίες) καθημερινά αλλά και θεωρητική εκπαίδευση.

Να σημειωθεί ότι για την περίοδο που θα διαρκέσει η εκπαίδευση και έως ότου τα δύο κλιμάκια της ομάδας αρχίσουν και επίσημα να επιχειρούν στο νησί, οι δύο σκύλοι φιλοξενούνται στις εγκαταστάσεις της πρώην 126 Σ.Μ. νυν 350/ΠΚΒ/11η Μοίρα ΚΒ μαζί με τους σκύλους φύλαξης των στρατιωτικών εγκαταστάσεων.

Περιληπτική περιγραφή εκπαιδευτικής διαδικασίας

Μια Ομάδα Σκύλων, ειδικευμένη στον εντοπισμό δηλητηριασμένων δολωμάτων και πτωμάτων, είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο στη μάχη ενάντια στην παράνομη χρήση δηλητηρίων. Η Κρητική Ομάδα Σκύλων (ΚΟΣ) εκπαιδεύτηκε με τις ίδιες μεθόδους που εκπαιδεύονται οι σκύλοι για την ανίχνευση ναρκωτικών ή εκρηκτικών. Η χρήση αυτού του είδους σκύλων, επιτρέπει την ανίχνευση δηλητηριασμένων δολωμάτων στο πεδίο, τα οποία δεν θα ήταν δυνατόν να εντοπιστούν με κανέναν άλλο, συμβατικό, τρόπο. Στις περισσότερες των περιοχών, ο πιο διαδεδομένος τρόπος δηλητηρίασης είναι η χρήση μικρών δολωμάτων. Αν λάβουμε υπόψη μας τις τεράστιες επιφάνειες και τις δυσκολίες προσέγγισης των αγροτικών (απομακρυσμένων) αυτών περιοχών, αυτά τα δολώματα είναι αδύνατον να εντοπιστούν μόνο με την ανθρώπινη επιφανειακή έρευνα.

Η μέθοδος στο πεδίο είναι η ακόλουθη: ο εκπαιδευτής των σκύλων, που συνοδεύεται πάντα από υπεύθυνους για το περιβάλλον υπαλλήλους και από τον εκάστοτε τεχνικό υπεύθυνο των πιλοτικών περιοχών, απελευθερώνει ένα από τα σκυλιά στην επιλεγμένη περιοχή (στην δική μας περίπτωση σε τοποθεσίες εντός των πιλοτικών περιοχών). Ο σκύλος αρχίζει την αναζήτηση χωρίς να λαμβάνει οποιαδήποτε οδηγία από τους παρόντες. Με μια οσφρητική ευαισθησία χίλιες φορές δυνατότερη από την ανθρώπινη, ο σκύλος της ΚΟΣ μπορεί να συλλάβει τις δυνατές οσμές από τις ουσίες που χρησιμοποιούνται στα δηλητηριασμένα δολώματα (μια αρκετά περιορισμένη οικογένεια εξαιρετικά τοξικών βιοκτόνων που συχνά χρησιμοποιούνται στη γεωργία), οι οποίες μεταφέρονται από τα ρεύματα αέρα και μαρτυρούν την προέλευσή τους.

Από τη στιγμή που ο σκύλος φτάσει κοντά στο δηλητηριασμένο δόλωμα ή στο πτώμα, αρχίζει να γαυγίζει δείχνοντας το σημείο. Ο περιβαλλοντικός υπάλληλος μετακινεί το δόλωμα/πτώμα και συντάσσει επίσημη αναφορά μετακίνησης με ειδική μέριμνα σε όλες τις διοικητικές και νομικές διαδικασίες, προκειμένου να μην αχρηστευτεί το δείγμα, ως νόμιμο αποδεικτικό στοιχείο εγκλήματος. Στο μεταξύ ο σκύλος και ο εκπαιδευτής του συνεχίζουν τα καθήκοντά τους, υποδεικνύοντας στους υπεύθυνους που βρίσκονται τα δηλητηριασμένα δολώματα ή πτώματα που πρέπει να μετακινηθούν.

Η εκπαίδευση των σκύλων πραγματοποιείται στην Ανδαλουσία (Ισπανία), από ειδικό κέντρο εκπαίδευσης. Ωστόσο, μία βασική διαφορά μεταξύ της χώρας προέλευσης των σκύλων, δηλαδή της Ισπανίας με την Ελλάδα, είναι ο τρόπος άσκησης του κυνηγίου. Η κυνηγετική δραστηριότητα στην Ισπανία ασκείται σχεδόν αποκλειστικά σε ιδιωτικές ελεγχόμενες περιοχές (ρεζέρβες), όπου σε περίπτωση εντοπισμού δηλητηριασμένων δολωμάτων αυτές αποκλείονται («κλείνουν») για ένα χρονικό διάστημα το οποίο ορίζεται με δικαστική απόφαση. Ωστόσο, με την χρήση των εκπαιδευμένων σκύλων έχουν αποδεδειγμένα μειωθεί το εμπόριο δηλητηριασμένων δολωμάτων, οι περιπτώσεις δηλητηριάσεων προστατευόμενων ειδών της άγριας πανίδας, οι απώλειες λαγωνικών σκύλων, αλλά και τα θανατηφόρα κρούσματα δηλητηρίασης ανθρώπων της υπαίθρου.

Η συγκεκριμένη ομάδα, γνωρίζει ιδιαίτερη επιτυχία και χρησιμοποιείται ως εργαλείο ενάντια στα δηλητηριασμένα δολώματα και σε άλλα υλοποιούμενα προγράμματα LIFE, ενώ πρόσφατα δημιουργήθηκε η πρώτη Ελληνική Ομάδα Σκύλων, στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE+ Φύση «Επείγοντα μέτρα για την εξασφάλιση της επιβίωσης του Ασπροπάρη (Neophron percnopterus) στη Βουλγαρία και την Ελλάδα» [LIFE10 NAT/BG/000152], που υλοποιείται από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (ΕΟΕ) σε συνεργασία με το WWF Ελλάς και τις Ορνιθολογικές Εταιρείες της Βουλγαρίας (BSPB) και του Ηνωμένου Βασιλείου (RSPB) από τον Οκτώβριο του 2011. 

Πηγή: Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. http://nhmc.uoc.gr/el/news/28817

Πληροφορίες: Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, Πόπη Μπαξεβάνη, 2810 393281, Α’ Κυνηγετική Ομοσπονδία Κρήτης και Δωδεκανήσου, Τάσος Σακούλης, 28210 98147

Οδηγός: