Οι επιπτώσεις των επικείμενων διακρατικών συμφωνιών (π.χ. CETA, TTIP) στο περιβάλλον, οι νέες εξελίξεις στη νομοθεσία για την ενιαία ενεργειακή αγορά της Ευρώπης αλλά και το εμπόριο ρύπων, η έλλειψη μέτρων επιβολής προς τα Κράτη Μέλη για ενσωμάτωση και τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, οι αδυναμίες της ευρωπαϊκής νομοθεσίας σχετικά με την εκπόνηση των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων έργων και πλήθος περιβαλλοντικών υποθέσεων που έφτασαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ήταν μερικά από τα θέματα που αναπτύχθηκαν στο Ετήσιο Συνέδριο για το Περιβαλλοντικό Δίκαιο, που διοργάνωσε η Ακαδημία Ευρωπαϊκού Δικαίου στο Trier της Γερμανίας, από τις 30 έως τις 31 Μαρτίου 2017.

Στο Συνέδριο, που στόχο είχε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των ειδικών περιβαλλοντικού δικαίου για επικαιροποίηση της γνώσης σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις που αφορούν στην περιβαλλοντική νομοθεσία, τη νομολογία και τις βέλτιστες πρακτικές που εφαρμόζονται διεθνώς στον τομέα αυτό, συμμετείχε ως εκπρόσωπος του έργου ο συντονιστής του Δικηγορικού Συλλόγου Ηρακλείου και υπεύθυνος του Παρατηρητηρίου Περιβαλλοντικού Δικαίου Ανατολικής Κρήτης Δρ. Γιώργος Σμπώκος.

Συνολικά συμμετείχαν 65 σύνεδροι απ’ όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση με εκπροσώπηση όλων των συναφών κλάδων: ακαδημαϊκά ιδρύματα, κρατικές και ευρωπαϊκές υπηρεσίες περιβάλλοντος, δικηγορικές οργανώσεις, ευρωπαϊκό δικαστικό σώμα κ.λπ.

Στο πρόγραμμα του συνεδρίου, περιλαμβάνονταν οι ακόλουθες ενότητες:

1.            Πρόσφατες εξελίξεις στις ευρωπαϊκές περιβαλλοντικές πολιτικές και την αντίστοιχη νομοθεσία

2.            Πρόσφατες εξελίξεις στον ενεργειακό σχεδιασμό και στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών

3.            Εκπομπές αερίων από τη χρήση ορυκτών καυσίμων, κυρίως πετρελαίου κίνησης

4.            Μεταφορά στα εθνικά δίκαια των κρατών μελών της Οδηγίας για την Περιβαλλοντική Ζημία

5.            Πρόσφατες εξελίξεις σε νομικές υποθέσεις που χειρίζεται το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο της ΕΕ (προσέγγιση των δικαστηρίων σε περιβαλλοντικά θέματα, θέματα προστασίας της φύσης και κλιματικής αλλαγής).

Ενδεικτικά παρατίθενται τα κυριότερα σημεία μερικών εκ των πιο ενδιαφερόντων εισηγήσεων του σεμιναρίου:

Heseler Frank, μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:

•             Τις επιδιώξεις της Επιτροπής ΕΕ από 30.12.2016 είναι: Εξοικονόμηση ενέργειας, Καθιέρωση ΕΕ ως ηγέτιδας παραγωγού, Οικονομικά τιμολόγια.

•             Το στόχος 20-20 παραμένει πρωταρχικός. Επιμέρους στόχοι του είναι:  Απαγκίστρωση από την οικονομία του άνθρακα, Περισσότερη ενέργεια από ΑΠΕ, Μικρότερη κατανάλωση, Εξασφάλιση ενεργειακής ασφάλειας, Στόχος για 27% ενέργεια από ΑΠΕ μέχρι το 2030.

•             Από το 2020 θα μπορούν να επιχορηγούνται έργα ΑΠΕ σε χώρες εκτός ΕΕ.

•             Δημιουργείται ενιαίος φορέας αδειοδότησης έργων ΑΠΕ στην ΕΕ.

Hiesinger Stefanie, μέλος Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Βρυξέλλες

•             Συνεχίζεται η δωρεάν χορήγηση αδειών εκπομπών ρύπων στην ΕΕ.

•             Δεν τροποποιείται το πλαίσιο «εξαιρέσεων» από την τήρηση ορίων εκπομπής ρύπων.

•             Παραμένει εν ισχύ η εξαίρεση 10c του ETS (πρόγραμμα εμπορίας δικαιωμάτων ρύπων) που αφήνει αόριστη την έννοια «εκσυγχρονισμός» μονάδων ενέργειας.

Thieffry Peter, Καθηγητής Περιβαλλοντικού Δικαίου, Σορβόνη, Γαλλία

•             Η ΕΕ θα δυσκολευθεί να τηρήσει τις δεσμεύσεις της για την ενεργειακή της πολιτική.

•             Μεγάλο πρόβλημα στην ΕΕ η έλλειψη μέτρων επιβολής προς τα Κράτη Μέλη για ενσωμάτωση και τήρηση της νομοθεσίας.

•             Μεγάλο πρόβλημα στα Κράτη Μέλη η άρνηση/ αδυναμία σύνταξης ενεργειακών σχεδίων.

Rottman Peter, Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Δικτύωσης, Γερμανία

•             Η διαδικασία ενεργειακής δικτύωσης στη Γερμανία ακολουθεί την εξής διαδικασία:

•             Χαρακτηρισμός δικτύωσης (καλώδιο πιλότος, καλώδιο υψηλής τάσης, καλώδιο υπερ-υψηλής τάσης, καλώδιο σύνδεσης, καλώδιο μεταφοράς).

•             Έρευνα ανάλογης εμπειρίας.

•             Επιλογή τοποθέτησης καλωδίου (υπέργεια, υπόγεια, υποθαλάσσια).

•             Δημόσια ακρόαση (αναφορά στην επιτυχημένη προσφυγή πολιτών κατά της κατασκευής της σιδηροδρομικής γραμμής Stuttgart 21).

•             Επιλογή μηδενικού σεναρίου (άρνηση κατασκευής).

•             Οικολογική αξιολόγηση.

•             Οικονομική αξιολόγηση.

•             Κρατικός έλεγχος συμβατότητας ΜΠΕ με Ευρωπαϊκό και εθνικό δίκαιο.

Kramer Ludwig, Καθηγητής Περιβαλλοντικού Δικαίου, Βρέμη, Γερμανία

•             “Dieselgate” υπόθεση απάτης μετρήσεων εκπομπών CO2, NOX της εταιρίας Volkswagen.

•             Κριτική απέναντι στη συρρίκνωση του κρατικού ελέγχου και την εκχώρηση ελεγκτικών μηχανισμών σε ιδιώτες.

•             Αποκάλυψη ότι η Γερμανική Κυβέρνηση «κράτησε την υπόθεση στο συρτάρι» μεταξύ 2007-2016 και προχώρησε σε νομοθετική παρέμβαση μόνο όταν η Αμερική κατήγγειλε αθέμιτες μεθόδους ελέγχου.

Taddei Ugo, δικηγόρος, σωματείο Client Earth, Ιταλία

•             Αναφορά στην υπόθεση Janecek κατά κρατιδίου της Βαυαρίας (C 237-07) και το δικαίωμα στον «καθαρό αέρα» [καταδίκη κρατιδίου λόγω έλλειψης ελέγχου της ατμοσφαιρικής ρύπανση]

•             Αναφορά στην υπόθεση Client Earth κατά Μ. Βρετανίας [καταδίκη Μ. Βρετανίας λόγω υπεραισιόδοξων σχεδίων οχλουσών δραστηριοτήτων]

•             Αναφορά στην υπόθεση απαγόρευσης κυκλοφορίας οχημάτων Diesel εντός της πόλης του Ντίσελντορφ.

Stirnimann Franz, δικηγόρος, Ελβετία

•             Επιπτώσεις διακρατικών συμφωνιών (π.χ. CETA, TTIP) στο περιβάλλον

•             Κρατική ρύθμιση μέσω διακρατικών συμφωνιών

•             Περιορισμός εθνικής κυριαρχίας μέσω διακρατικών συμφωνιών

•             Έλλειψη διεθνούς δεδικασμένου

•             Υποκαταστατικός ρόλος διαμεσολάβησης

Jendroska Jerzy, δικηγόρος, Πολωνία

•             Η αμερικανική καταγωγή της ΜΠΕ

•             Η διατήρηση του κρατικού μονοπωλίου έκδοσης ΜΠΕ στις ΗΠΑ

•             Η ελλιπής σύνδεση των ΜΠΕ και της ΣΜΠΕ στην ΕΕ

•             Η ανάγκη ενός μηχανισμού ελέγχου των ΜΠΕ στην ΕΕ (quality control system)

Dobreva Slavitza, μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Βρυξέλλες

•             Παρουσίαση της νέας Οδηγίας για τις ΜΠΕ.

•             Εισαγωγή εξαίρεσης από την Οδηγία αναφορικά σε «αμυντικά» έργα.

•             Έλλειψη μηχανισμών ελέγχου.

•             Έλλειψη δεσμευτικών χρονοδιαγραμμάτων.

•             Έλλειψη μηχανισμών επιβολής σε περίπτωση προσβολής της Οδηγίας.

•             Έλλειψη αυστηρών κανόνων δημοσιότητας/ συμμετοχής του κοινού.

•             Ενδεχόμενη ασυμβατότητα με τη Συνθήκη του Άαρχους.

Bengtsson Anders, Δικαστής Περιβαλλοντικού Δικαστηρίου, Σουηδία

•             Ειδικά Περιβαλλοντικά Δικαστήρια

•             Μεικτή σύνθεση δικαστηρίων από Δικαστές, Τεχνικού Δικαστές (Βιολόγους, Μηχανικούς, Αρχιτέκτονες κλπ.)

•             Δικαστικός έλεγχος όλων των ΜΠΕ

•             Μηδενικά δικαστικά έξοδα σε περιβαλλοντικές υποθέσεις

•             Χωρίς υποχρέωση παράστασης δικηγόρου

•             Μέσος όρος εκδίκασης στον πρώτο βαθμό 3 μήνες

•             Μέσος όρος εκδίκασης στο δεύτερο βαθμό 6 μήνες

Ledevnic Philippe, Υπηρεσία ελέγχου έργων και δραστηριοτήτων με περιβαλλοντικές επιπτώσεις, Γαλλία

•             Κρατικό μονοπώλιο ελέγχου σε δύο επίπεδα (Υπουργείου, Περιφέρειας)

•             Η ΜΠΕ τίθεται σε δημόσια διαβούλευση

•             Χρήση των αποφάσεων της υπηρεσίας ελέγχου ως δικαστικό δεδικασμένο

Sobotta Christoph, Εισαγγελέας στο Δικαστήριο της ΕΕ, Λουξεμβούργο

•             Υπόθεση ακύρωσης κατασκευή λιμένα Orleans λόγω χωροθέτησης σε προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 [C-521/12]

•             Υπόθεση Κυπαρισσίας Ελλάδας για έλλειψη προστασίας carreta carreta (ανοικτή)

•             Υπόθεση Bayern σχετικά με την υπαγωγή του ψεκασμού φυτοφαρμάκων στην έννοια των εκπομπών [C-442/14]

•             Υπόθεση Borealis σχετικά με όρια εκπομπών για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας [C-191/14]

•             Υπόθεση  Holcim σχετικά με τη σύγκρουση του δικαιώματος στην πληροφορία και του βιομηχανικού απορρήτου [C-556/14]

•             Υπόθεση Swiss για ρύπους από αερομεταφορές και ισχύ ΕΕ δικαίου εκτός ΕΕ [C-272/15]