Για 16^η συνεχόμενη χρονιά πραγματοποιήθηκε στη Γλασκώβη, 4-6 Ιουλίου 2018, η Ετήσια Συνάντηση της Ακαδημίας Περιβαλλοντικού Δικαίου της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN AEL), με διοργανωτή το Κέντρο Περιβαλλοντικού Δικαίου και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Strathclyde (Γλασκώβη, Σκωτία). Στόχος των ετήσιων αυτών συναντήσεων είναι η κάλυψη των κενών στις γνώσεις που διαθέτει η παγκόσμια νομική και περιβαλλοντική επιστημονική κοινότητα γύρω από θέματα Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας και Δικαίου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η IUCN κατανόησε πολύ έγκαιρα το ρόλο που θα διαδραμάτιζε το Δίκαιο στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων, και έτσι από τις αρχές ήδη της δεκαετίας του 1960 δημιούργησε την Επιτροπή Περιβαλλοντικού Δικαίου (Commission of Environmental Law), η οποία απαρτίζεται από εμπειρογνώμονες από ολόκληρο τον κόσμο που προσφέρονται να εργαστούν εθελοντικά στις διάφορες ομάδες ειδικών που συστήνει κατά καιρούς η συγκεκριμένη Επιτροπή.

Το 2003, η IUCN, αναγνωρίζοντας τη σημασία της προώθησης της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και της έρευνας σε θέματα Περιβαλλοντικού Δικαίου, στην 1^η Ετήσια Συνάντηση Περιβαλλοντικού Δικαίου που έγινε στη Σαγκάη της Κίνας συμφώνησε στη ιδέα της δημιουργίας της Ακαδημίας Περιβαλλοντικού Δικαίου. Έκτοτε, η Ακαδημία διοργανώνει τα Ετήσια Συνέδρια της Ακαδημίας σε διάφορα μέρη του πλανήτη, σε συνεργασία με τα θεσμικά μας μέλη.

Στη 16^η Ετήσια Συνάντηση της IUCN πραγματοποιήθηκαν συνολικά 66 παράλληλες συνεδρίες και συμμετείχαν περισσότερα από 400 άτομα, με το έργο LIFE Natura Themis να επιλεχθεί μετά από κρίση των σχετικών Περιλήψεων Εργασιών να συμμετέχει με αναρτημένη ανακοίνωση (poster), την οποία παρουσίασε η Συντονίστρια του Παρατηρητηρίου Περιβαλλοντικού Δικαίου Δυτικής Κρήτης, κα. Μαρία Μανιαδάκη, ενώ στην προαναφερόμενη Συνάντηση συμμετείχε από το Πανεπιστήμιο Κρήτης – Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης και ο Συντονιστής του έργου, Δρ. Μιχάλης Προμπονάς.

Το θέμα που απασχόλησε τους συμμετέχοντες στην εφετινή Συνάντηση της Ακαδημίας Περιβαλλοντικού Δικαίου της IUCN αντανακλάται στον τίτλο της: «Ο Μετασχηματισμός του Περιβαλλοντικού Δικαίου και της Διακυβέρνησης: Καινοτομία, Κίνδυνος και Ανθεκτικότητα». Μπορεί το Περιβαλλοντικό Δίκαιο και η Διακυβέρνηση να μετασχηματιστεί εκ των έσω; Εάν ναι, τότε σε ποιον βαθμό η καινοτομία, ο κίνδυνος και η ανθεκτικότητα εμπεριέχονται σ’ αυτόν τον μετασχηματισμό; Είναι ο κίνδυνος, η καινοτομία και η ανθεκτικότητα υποστηρικτικά, σε αμοιβαίο βαθμό μεταξύ τους, όσον αφορά αυτή τη μετατροπή;

Η αναρτημένη ανακοίνωση του έργου LIFE Natura Themis με τίτλο: «Η παρακολούθηση την περιβαλλοντικής παραβατικότητας μέσω της χρήσης των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS): Η Περίπτωση των Παρατηρητηρίων Περιβαλλοντικού Δικαίου στην Κρήτη», επικεντρώθηκε στην επίδραση της χρήσης των τεχνολογιών γεωχωρικής αποτύπωσης στην αποτελεσματικότερη εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Ορισμένα από τα συμπεράσματα της Ετήσιας Συνάντησης της IUCN είναι τα ακόλουθα:

• Ο κίνδυνος και η καινοτομία έχουν μια αμφίδρομη σχέση. Όταν η κοινωνία πρέπει να διαχειριστεί έναν κίνδυνο, συχνά αντιδρά αναπτύσσοντας μια καινοτομία. Την ίδια στιγμή, η καινοτομία και οι νέες τεχνολογίες μπορεί να δημιουργήσουν νέους κινδύνους, οι οποίοι θα πρέπει να αντιμετωπιστούν καταλλήλως. Σε αυτό το πλαίσιο, κατά τη διάρκεια της IUCN AEL συζητήθηκε ο διαχωρισμός της καινοτομίας σε «σκληρή» και «ήπια». Στην πρώτη εντάσσεται η ανάπτυξη της τεχνολογίας που αφορά στη γεωχωρική πληροφορία (GIS) και ο ρόλος του Δικαίου στη διακυβέρνηση των τεχνολογιών αυτών. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει εναλλακτικές, ήπιας μορφής, καινοτομίες, όπως είναι η αποκεντρωμένη διακυβέρνηση, τα δικαιώματα της φύσης και το Δικονομικό Δίκαιο (Procedural Law).
• Η ανθεκτικότητα (resilience) είναι μια έννοια η οποία δεν έχει ακόμα αποκρυσταλλωθεί και πιθανά να μην αποσαφηνιστεί ποτέ, πλην όμως κάποια από τα χαρακτηριστικά της είναι ξεκάθαρα και κοινά αποδεκτά στην παγκόσμια διακυβέρνηση: συνεργασία, προσαρμογή, ξεπέρασμα πιθανών αποτυχιών και πρόβλεψη αλλαγών. Κατά τη διάρκεια των εργασιών της IUCN AEL τονίστηκε ιδιαίτερα η ανάγκη ένταξης της έννοιας και της φιλοσοφίας της ανθεκτικότητας στο Περιβαλλοντικό Δίκαιο και στη Διακυβέρνηση. Τα νομικά συστήματα πρέπει να είναι ανθεκτικά και η προσαρμοστική διακυβέρνηση επιβάλλεται να βρίσκεται στην καρδιά της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
• Ο κίνδυνος, η καινοτομία και η ανθεκτικότητα στην πραγματικότητα δεν μπορούν να διαχωριστούν. Εάν η διεθνής κοινότητα προχωρήσει περισσότερο προς την απονομή δικαιωμάτων στη φύση, τότε η καινοτομία που απαιτείται για την αντιμετώπιση του κινδύνου μπορεί να καταστήσει το περιβάλλον αυτό καθεαυτό πιο ανθεκτικό. Η πρόκληση είναι να προσδιοριστούν, να αναπτυχθούν και να εφαρμοστούν ρυθμιστικά πλαίσια που θα ενθαρρύνουν την αμοιβαία υποστήριξη ή τον αδιαίρετο χαρακτήρα του κινδύνου, της καινοτομίας και της ανθεκτικότητας.
• Αυτό που κατέστη σαφές καθ 'όλη τη διάρκεια των τριών ημερών της IUCN AEL είναι ότι ο κίνδυνος, η καινοτομία και η ανθεκτικότητα υπήρχαν ήδη σε ευρύ φάσμα της νομοθεσίας στον τομέα της ενέργειας, της κλιματικής αλλαγής, των ωκεανών, του γλυκού νερού, του εδάφους, της τροφής και της γεωργίας, καθώς και της βιοποικιλότητας. Την ίδια στιγμή το ευρύ νομοθετικό φάσμα συναρμόζεται μαζί με το δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το φάσμα του Περιβαλλοντικού Δικαίου και της Διακυβέρνησης βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη και μετασχηματισμό, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία γι 'αυτό. Ο ρόλος των περιβαλλοντικών δικηγόρων είναι να είναι τολμηροί και να κατανοούν τις προκλήσεις όσον αφορά στον μετασχηματισμό τόσο του περιβαλλοντικού δικαίου όσο και της διακυβέρνησης. Ωστόσο, και το πιο σημαντικό, είναι επίσης ο ρόλος μας να αγκαλιάζουμε τις ευκαιρίες που μας προσφέρει αυτή η πολύπλοκη «ταπετσαρία» για να προωθήσουμε τα όρια της νομοθεσίας και την πρακτική προς ένα λιγότερο επικίνδυνο, περισσότερο καινοτόμο και πιο ανθεκτικό μέλλον.